منظومه عاشقانه قدیمی ای در میان مردم سوادکوه استان  منظومه تقی و معصومه نام دارد و اسم کامل تر آن " تقی نوروزی (جنگن ) و معصومه باکری " است. مردم سرزمین سوادکوه ( شیرگاه، زیراب، پل سفید و روستاهای توابع آن ) معتقدند که این منظومه بر اساس یک اتفاق واقعی سروده شده است و به سال های 1270 تا 1280 خورشیدی باز می گردد.منظومه عاشقانه قدیمی ای در میان مردم سوادکوه استان  منظومه تقی و معصومه نام دارد و اسم کامل تر آن " تقی نوروزی (جنگن ) و معصومه باکری " است. مردم سرزمین سوادکوه ( شیرگاه، زیراب، پل سفید و روستاهای توابع آن ) معتقدند که این منظومه بر اساس یک اتفاق واقعی سروده شده است و به سال های 1270 تا 1280 خورشیدی باز می گردد.

 زمانی که ساکنین آن سرزمین تنها و تنها از طریق دامداری و کشاورزی روزگار خود را می گذراندند و ارتباطی تنگاتنگ با طبیعت داشتند. شاید یکی از عوامل مهمی که باعث می شود در این نقطه از ایران، افسانه ها ، منظومه ها و سروده های عاشقانه زیادی در میان مردم سینه به سینه منتقل شود، همین نکته است.

 از جمله اشعار معروف مازندرانی، یکی اشعار مازندرانی " طالب آملی" است که در میان خود مازندرانی ها به "طالبا" شهرت دارد و دیگری منظومه عاشقانه " منوچهر و زهره " و نیز " تقی و معصومه " . فریده یوسفی، یکی از ساکنین سواد کوه، کتابی تحت عنوان " فرهنگ و آداب و رسوم سوادکوه" نوشته است که در سال 1380 جایزه کتاب برگزیده پانزدهمین جشنواره روستا را از آن خود کرد. این پژوهشگر حوزه مردم شناسی، منظومه "تقی و معصومه" را همراه با برگردان فارسی آن در کتاب خود آورده است .

 بر اساس این کتاب پژوهشی، داستان عاشقانه"تقی و معصومه" از این قرار است: معصومه دختر زیبا رو و مهربانی بود که به همراه دو برادرش در روستای "لدار" بندپی زندگی می کرد. روزی میان دو برادر اختلافی رخ می دهد و یکی از برادرها به همراه خواهرش معصومه از "لدار" کوچ می کند و به "چاشتخارون" لفور می رود. تقی که از اهالی "چاشتخارون" است، با دیدن او دل از کف می دهد. عاشقش می شود و از برادرش حسین می خواهد که "معصومه" را برای او خواستگاری کند. اما برادر تقی هم در حقش کوتاهی می کند و به خواستگاری نمی رود. دو سال می گذرد و تقی هر روز بیشتر از پیش به معصومه دل می بندد. تا این که یک روز در ایام نوروز می بیند که معصومه و برادرش بار سفر بسته اند تا دوباره به ده خود باز گردند. آن ها بی خبر می روند و تقی آشفته و پریشان حال می شود. تقی تاب نمی آورد و پس از مدت کوتاهی بار و بنه می بندد و به دنبال آن ها به راه می افتد.

روزهای سختی را در میان جنگل ها می گذراند، مریض می شود و از روستاهای "گل کتی" ، "کهلوچال" و " شیخ موسی" می گذرد و بالاخره به "لدار" می رسد. وقتی به آنجا می رسد، می گردد و زن برادر معصومه را پیدا می کند. به او التماس می کند که معصومه را برای او خواستگاری کند اما دیگر کار از کار گذشته است و معصومه را به عقد کسی در آورده اند. نامزد معصومه از طایفه "گلا" بود. طایفه ای جنگجو که در چوبزنی مهارت تمام داشتند. زن برادر معصومه او را مجاب می کند که به دهکده خود باز گردد و فکر معصومه را برای همیشه از سرش بیرون کند. تقی از "لدار" خارج می شود اما به ده باز نمی گردد و آواره و سرگردان می شود.

 او از "لدار" به "لارجون" و از آن جا به "آمل" می رود تا بلکه فکر معصومه از سرش بیرون بیاید. اما نه تنها عشق او کمرنگ نمی شود، بلکه تاب و توان را از او می ربیاید. تقی پس از دو ماه سرگردانی به ده خود باز می گردد. مدتی که می گذرد شوهر معصومه که دامدار بود و مدام همراه با گله در حال کوچ به مرتع ها و جنگل های مختلف بود، معصومه را به محلی در نزدیکی "چاشتخارون" لفور می آورد و او را در " گردنه سر" مسکن می دهد.

دو سال از این ماجرا می گذرد که یک روز در ایام نوروز، برای تقی خبر می آورند که معصومه سر زا مرده است. شوهر معصومه همراه با گله در کوچ بود. تقی با سرعت خود را به بالین معصومه می رساند. نوزاد مرده او را در همان "گردنه سر" دفن می کند. پیکر معصومه را نیز با خود به امامزاده حسن می برد و برایش سوگواری می کند و از آن پس بر سر هر کوی و برزن که می رود و هر گوش شنوایی که پیدا می کند، داستان عشق نافرجام خود به معصومه را باز می گوید.

 قدیمی ها معتقدند که چون خود تقی سواد نداشته است او سوز دل خود را به شعر می خواند و برادرش حسین، که او هم بی سواد بوده است، از بر می کند. سالهای سال از آن اتفاق می گذرد اما اشعار سوزناک تقی در غم دوری از معصومه ورد زبان تمام عشاق آن منطقه می شود تا این که در سال 1352 یعنی حدود هفتاد یا هشتاد سال پس از عشق نا فرجام معصومه و تقی ، یکی از اهالی " چاشتخارون" لفور این منظومه را از دهان یکی از اهالی سالمند، بر روی یک نوار ضبط می کند و بدین ترتیب این منظومه فولکلور ثبت و ضبط می شود.

مردم می گویند، تقی آنقدر به عشق معصومه پایبند می ماند که هرگز ازدواج نمی کند و سالها بعد از روی یک درخت سقوط می کند و در عالم دیگر به وصل معصومه می رسد. مردم این منطقه از مازندران برای عشق هایی از این دست که تمام زندگی یک انسان را تحت الشاع خود قرار می دهد ، یک اسم دارند. آنها به این نوع عشق می گویند: سیو عشق. یعنی عشق سیاه...

منظومه باقی مانده"تقی و معصومه" 46 بیت است. برخی از ابیات این منظومه از این قرار است: ای داد بیداد و ای برادرون/ معصومه باکر من چقدر مهربان بود به نام دختر دلبندم به سخن در می آیم/ همه با قلم [بیان می کنند] و من با گوشه زبان .... جستجو کردم اما نام تو را نیافتم/ به بالای تپه" گل کتی" دام بگذاشتم نردبان ببندم و به آسمان بروم/ و دامان خدا را بگیرم ای داد بیدا و ای برادران / معصومه باکر من چقدر مهربان بود محمد(ص) بر تخت سلیمان نشسته بود/ اول حضرت علی(ع) و بعد فرزندانش [گفتم:] امر خیر هست و پشیمان نمی شوید/ بیایید و کار را یکسره و آسان بکنید مرتضی علی با ذولفقارش/ به دنیا بیاید و کار را به انجام برساند ... در خانه نشسته بودم و در فکر و خیال/ دختر دلبندم به بندپی رفته است ... ای داد بیداد به چه کاری دچار شدم؟!/ پای پیاده به لدار رفتم خدمت برادر جانش رفتم/ [زنش پرسید:] در این وقت روز چه کار داری؟ گفتم: تو صاحب اختیار هستی/ خواهر شوهرت مجرد است،چه خیالی دارد؟ وسایلش را سوار ده چهارپا کرد/ و مرا جا گذاشت . به دنبالش آمدم... اوایل فروردین ماه به جستجویش آمدم/ عاشق گم کرده ام و به لاریجان رفتم به بازار آمل رفتم/ قطرات باران از لا به لای موهایم می چکید پیغام تو را به کلاغ و کبوتر می دهم / که معصومه باکر مرا به میدان بیاورید... اول بهار به محل کوچ رفتم / اسب سفیدم را رکاب و دهنه زدم اسماعیل را قاصد بفرستم/ دده نازبانو را خبر کنم خاله و خواهرزاده آخرین دیدار را انجام دهند/دو نفر بر یک بالین [مرگ] افتادند بروید و به ننه گوهر من بگویید/ دو شمع برای دختر دلبندم روشن کند... دیگر از محله آن طرف کوه گذر نمی کنم/ چون آن که روسری سفید داشت را دیگر نمی بینم در " شلقرائیچ پرتاس" و " منسر آروس پل" / هر کجا که نشسته باشم درد دل می کنم از چه کسی خبر لیلی خودم را بگیرم؟/ سراغ لیلی من در زیر خاک است