بعد از حوادث تلخ سال 88 فضا برای ظهور شبکه فارسی 1 فراهم شد.

سال ها مهمترین و معروفترین شبکه فارسی زبان ماهواره ای، صدای آمریکا با نام اختصاری voa بود. در سال 1387 شش ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری دهم شبکه فارسی BBC هم در کنار صدای آمریکا شروع به کار کرد. بی بی سی بر خلاف همتای آمریکاییش آنقدر حرفه ای بود که بتواند ظرف مدت زمان کوتاهی به مهمترین رسانه در جمع شبکه های فارسی زبان ماهواره ای تبدیل شود. اما با گذشت اتفاقات بعد از انتخابات ریاست جمهوری و عملکرد ضعیف رسانه ملی فضای رسانه ای کشور وارد مرحله جدیدی از حیات خود شد. بی اعتمادی گسترده مردم نسبت به این رسانه جمهوری اسلامی فضایی برای رسانه های بیگانه فراهم آورد تا این رسانه ها تورهای صید مخاطب خود را در دریای ایرانیان بی اعتماد نسبت به صدا و سیمای دولتی بیندازد. یکی از مهمترین این رسانه ها فارسی 1 بود.

فارسی 1 نام شبکه ای تلویزیونی متشکل از چند کمپانی منطقه ای و بین المللی است. این شبکه از اواسط سال گذشته با پشتیبانی تمام و کمال کمپانی بزرگ «نیوز کورپوریشن» وارد عرصه رقابت شبکه های فارسی زبان شده است؛ رقابتی که بسیاری گمان می برند پیروزی آن از آن شبکه ای است تازه وارد که «رابرت مرداک» پشتیبان و یاور آن است.

اما سوال اصلی در مورد فارسی 1 این است که اهداف مستقیم، غیر مستقیم و آشکار و نهان این شبکه چیست؟ چه چیزی باعث می شود «رابرت مرداک» مالک غول های رسانه ای فاکس، اسکای، سان و ... دست به تاسیس چنین شبکه ای آن هم در این برهه حساس از نظر سیاسی و اجتماعی کشور بزند؟

بعد از حوادث تلخ سال 88 فضا برای ظهور شبکه فارسی 1 فراهم شد. در این زمان بود که «رابرت مرداک» مالک کمپانی بزرگ «نیوز کورپوریشن» ماموریت ایجاد شبکه ای حرفه ای فارغ از فضای خبری و در ظاهر تنها برای سرگرمی فارسی زبانان منطقه خاورمیانه را به دست گرفت. این شبکه با پشتوانه قوی «کمپانی فاکس قرن بیستم» می تواند بهترین و پر طرفدارتین سریال های جهان را عرضه کند، همین موضوع شرایط رقابت را برای دیگر رسا نه ها از جمله صدا و سیمای جمهوری اسلامی سخت می کند. رسانه ای که تا آن زمان رقابایش در حد پخش فیلم فارسی های چند دهه پیش توان داشتند و می توانست با پخش سریال و فیلم های متوسط مخاطبانش را در فضایی که رقیب جدی وجود نداشت، حفظ کند با شرایطی روبرو شد که حریفی قدرتمند در مقابلش عرضه اندام کرد. این رقیب قدرتمند از تمامی وسایل موجود برای صید کردن مخاطبان رسانه داخلی استفاده می کند؛ فارسی 1 برای صید کردن مخاطبان ایرانی محدودیتی در به کار گیری از لوازم موجود ندارد، نه داخل ایران است که به ضوابط و قوانینی پایبند باشد و گرفتار سانسور شود و نه محدودیت اخلاقی برای پخش بسیاری صحنه ها دارد. اما فارسی 1 با شناختی که از فضای فرهنگی جامعه ایران دارد سعی کرده آرام آرام پیش رود، عجله نکرده است؛ این شبکه خوب می داند که اگر بخواهد حجم گسترده ای از مخاطبان ایرانی را به خود جلب کند باید مولفه های فرهنگی آنها را در نظر بگیرد. جالب توجه است که این شبکه برای اینکه بتواند جمع خانواده های ایرانی را جلوی رسانه اش نگه دارد از تبریک گفتن عید فطر و عرض تسلیت محرم ابایی ندارد حتی اگر لازم ببیند صحنه هایی از سریال هایش را سانسور می کند. این سانسورهای حداقلی شامل نوع لباس، پوشش، مفاهیم و موضوعات و دیالوگ های سریال نمی شود بلکه فقط صحنه های برهنه بازیگران را هدف قرار داده؛ بهتر است بگوییم مخاطب را تا لب جوی می برد و تشنه بر می گرداند.

این کار نه از سر خیرخواهی به حال جوانان ایرانی است بلکه صرفا بازی با ارزش ها و مولفه های فرهنگی جامعه ایرانی صورت می گیرد. صحنه هایی که این رسانه آن ها را حذف می کند در درجه دوم اهمیت قرار دارند مهمتر از آن ها سوغاتی است که این شبکه برای بینندگانش دارد؛ سوغاتی که که مملو از خیانت ها، بی بند و باری ها و شهوت رانی هاست که این شبکه می خواهد آن ها را دلوای دیالوگ های زیبا، بازیگران خوش چهره و داستان های جذاب به مخاطبانش عرضه کند. فارسی 1 به هیچ وجه نمی خواهد به عنوان یک رسانه «پورنو» نزد خانواده های ایرانی شناخته شود که صحنه های مستهجن به نمایش می گذارد بلکه می خواهد از طریق عرضه نمادهای فرهنگ منحط غربی، ارزش های مردم و نیازهای آنها را مرحله به مرحله تغییر دهد و حرفش را در پستو های ذهن مخاطبانش به صورت کاملا حرفه ای و پنهان در دراز مدت عرضه کنند.

وقتی فارسی 1 می تواند سریال های درجه یک و پر طرفدار جهان را پخش کند؛ لاست، فرند، 24 و ویکتوریا را پخش کند و با وجود دوبله ضعیفی که دارد مخاطب را جلوی رسانه اش میخکوب کند می تواند با فرهنگ، ارزش ها و پیش زمینه های ذهنی او هم بازی کند. او وقتی 24 را نگاه می کند مسلمانان تروریستی می بیند که می خواهند یک از ایالت های آمریکا را با بمب هسته ای منفجر کنند، آنها قبل از اجرای نقشه شان نماز می خوانند و از شکنجه کردن و تکه تکه کردن انسان های بیگاه ابایی ندارند. در سریال «ویکتوریا» مخاطب ایرانی زنی را به عنوان قهرمان داستان می پذیرد که با همسر و دو فرزندش زندگی می کند. ویکتوریا بعد از سال ها زندگی با همسرش در می یابد که او با دستیارش رابطه دارد. در این میان زن زیبای داستان فارسی 1 هم با مردی جوان تر از خودش به نام ژرونیمو آشنا می شود. او بین دو راهی قرار می گیرد؛ دو راهی وفاداری به همسر یا رفتن به دنبال عشقش و او راه دوم را انتخاب می کند. در این داستان اتفاقات دیگری هم می افتد؛ دختر بزرگ ویکتوریا پس از رابطه با دوست پسرش باردار می شود و دختر کوچک او هم مورد تجاوز مردی قرار می گیرد. پسر ویکتوریا هم از غافله عقب نمی ماند و بعد از آشنایی با دوست مادرش با او رابطه برقرار می کند. فاجعه آنجا رخ می نماید که قرار است ویکتوریا آن زن زیبای شبکه فارسی 1 برای بینندگانش الگو باشد. زنان ایرانی ویکتوریا را قهرمانی می دانند که به دنبال عشقش می رود.

آنها سعی می کنند مانند او لباس بپوشند، مانند او راه روند و مانند او زندگی کنند. الگوی آنها زنی است که به همسر خود خیانت کرده و فرزندانش انجام رابطه نامشروع را مانند نوشیدن چای در یک شب سرد زمستانی می دانند.

این ها موضوعاتی است که خوراک خانواده های ایرانی در فارسی 1 می شود؛ عشق، خیانت، شهوت؛ خوراک آلوده ای که در لوای زندگی زیبا و قشنگ بازیگران سریال ها، می شود روز و شب بینندگان آن؛ داستان آدم هایی که زندگیشان مملو از رابطه های جنسی، شهوت رانی ها و بی بند و باری هاست، داستان آدم هایی که مهترین دغدغه شان سقط بچه نامشروعشان است یا خیانت به همسرانشان؛این است داستان آدم های فارسی 1.

امیرعلی تفرشی

علی‌رضا قزوه نویسنده وبلاگ "عشق علیه السلام "، شعری را با عنوان "دزدان کشتی آزادی " در وبلاگ شخصی خود منتشر کرده است.

فاطمه! ای ماه محمد (ص) نشان
خاک‌نشین حرمت عرشیان

ای نگهت مایه‌ سرمتی‌ام
هستی تو فلسفه‌ هستی‌ام

خنده‌ بزن ای گل احساس من
سوسن من یاسمن و یاس من

خنده بزن تا که بخندد خدا
لب بگشا تا همه گردد فدا

ای تو جگرگوشه‌ ختم رسل
بلبل من، سنبل من، برگ گل

خنده بزن، گل متبسم شود
موسی دل تا متکلم شود

ای صنم پرده‌نشین خدا
عشق علی (ع)، ماه گزین خدا

چشم بگردان که بگردد فدک
ای به فدایت همه انس و ملک

در نمک خوان خدا فاطمه (س)
جان جهان، جان خدا فاطمه (س)

مادر گل‌های بهشتی تویی
غرق شدم، صاحب کشتی تویی

فلسفه‌ عشق تو را از برم
این دل خونین و دو چشم ترم

صورت آفاق اگر نیلی است،
من به گمانم رد آن سیلی است

شاعر: امیر علی مصدق